Alman Melez Kılıç Okulu Temel Terimleri
Alman savaş sanatı (Kunst Des Fechtens) ondördüncü yüzyılın sonlarında olgunlaştığı dönemde MS I.33 ile başlayarak bilinen en eski Avrupa savaş sanatı el yazmalarını üretmiştir. Ekolün duayeni kabul edilen Johannes Liechtenauer ustanın öğretileri 1380’li yıllarda kriptik dizeler halinde bu konudaki ilk el yazmalarından biri olarak kaleme alınmıştır. Daha sonraki Alman ustaların pek çoğu Liechtenauer Ekolünün mensupları olarak okullar açmış ve el yazmaları üretmişlerdir. Liechtenauer’in dizelerini yorumlayan ve kendi yazmasını hazırlayan aynı dönemden olan Hanko Döbringer ve Liechtenauer’in öğrencileri olan Sigmund Rigneck, Peter Von Danzig Liechtenauer’in öğretileri üzerinde açıklamalar ve hatta ilüstrasyonlar içeren el yazmaları hazırlayarak bu tekniklerin günümüze ulaşmasını sağlamışlardır.
Alman ekolü çeşitli kılıçlar, hançerler, mızraklar gibi pek çok yakın çarpışma silahını içermekle birlikte temel silah genelde hep melez kılıç olmuştur. Hatta günümüzde “Alman Melez Kılıç Sanatı” olarak anılmaktadır çoğunlukla. Bu yazıda da bu silahı kullanma sanatını temel alarak belirtilmiş, ancak hemen hemen hepsi, tüm silahlar için geçerli olan bazı temel terimleri vereceğiz.
Kılıcın kendi ile ilgili terimler :
Bildiğiniz üzere pek çok Avrupa kılıcı gibi melez kılıçta çift ağızlıdır, yani her iki yanı da kesicidir. Tekniklerde duruşa göre bu ağızların her biri durumuna göre bir isim almaktadır. Çoğu yerde “düz ağız” ve “ters ağız” olarak anılan kesici yüzeyler Alman okulunda şu isimler ile anılırlar ;
- Langen schneid/ düz ağız: Kılıcın vuruşlarda en doğal şekilde kullanılacak ağzıdır. Eğri ve tek ağızlı kılıçlarda kesiş gerçekleştiren ağız çift ağızlı kılıçlarda bu kısma denk gelmektedir diyebiliriz. Langen schneid ifadesini “uzun ağız” olarak çevirebiliriz.
- Kurzen schneid/ ters ağız: Duruşa göre ters tarafta kalan diğer ağızdır. Çift ağızlı kılıçlara avantaj veren bu ağzın beklenmedik şekillerde kullanılıp her iki yönede art arda kesme hareketleri yapılabilmesidir. “Kısa ağız” olarak çevirmemiz mümkündür.
Temel Saldırılar :
- Oberhau : Saldıran kişinin yukarısından aşağıya doğru gerçekleştirdiği darbe hareketleridir.
- Unterhau : Saldıran kişinin aşağıdan yukarıya doğru gerçekleştirdiği darbelerdir.
- Mittelhau : Sağdan sola yada soldan sağa gerçekleştirilen darbelerdir.
- Stechen/Stich : Batırma hareketlerine verilen isimdir.
- Abschneiden/Schnitt : Darbe olmaksızın, kesici ağzın hedef üzerinde ileri yada geri kaydırılması ile gerçekleştirilen kesiş biçimidir.
- Meisterhau : Çift elli kılıçlarla yapılabilen beş özel vuruşu ifade eder “Usta vuruş” diye çevirebiliriz. Bunlar daha sonra değinmeyi düşündüğüm “Zornhau/Çarpraz vuruş”, “Schielhau”, “Scheitelhau”, “Zwerchau” ve “Krumphau” isimli saldırılardır.
- Ringen : Eklem kilitleme, düşürme, güreşme gibi silahsız yakın dövüş tekniklerini kapsayan bir sistemdir. Kılıçla dövüş esnasında bir kolu serbest bırakarak yada tek elli kılıçlarda zaten serbest olan kolu kullanarak bu tekniklerin uygulanmasına Ringen am Schwert denmektedir. Rakibin silahını etkisiz hale getirmekte bu tekniklere dahildir.
- Halbschwert : “Yarı kılıç” olarak çevirebileceğimiz bu teknikler daha çok zırhlı dövüşlerde kullanılmakla birlikte zırhsız mücadelelerde de yakın mesafelerde avantaj için kullanılabilirler. Bu tekniklerde bir el kılıcın kabzasında iken diğer el ise kılıcı bıçak kısmından kavrayarak ekstra kaldıraç etkisi, kontrol ve manevra kabiliyeti sağlar. Doğru tutuş tekniği ile oldukça keskin bilenmiş bir kılıçta dahi uygulanması mümkün olmakla birlikte genelde bu tekniğiklerin çok sık kullanılacağı özelliklede zırhlı rakiplere karşı tasarlanan kılıçlar genelde jilet keskinliğine kadar bilenmezler. HEMA camiasında genellikle İngilizce ismiyle half swording olarak anılmaktadır.
- Mordhau : Bir tür half sword saldırısı olan mordhau / mordstreich her iki elinde kılıcı bıçak kısmından kavraması ve kabzsa kısmını rakibe sert bir darbeyle savurması şeklinde tanımlanabilir. Özellikle zırhlı dövüşlerde uygulanmış bir tekniktir. Kılıç burada bir savaş çekici olarak kullanılır.
Zamanlama ile ilgili terimler :
- Vor : “Önce” anlamına gelen Vor insiyatifi ifade eder. Vor durumunda rakibin vereceği tepkileri belirlersiniz, ilk hareketi yapansınızdır, dolayısıyla “öncelik” ile hareket etmişsinizdir. Etki etme durumunda olmayı belirtir. Alman ekolü bir çarpışmada her zaman insiyatifi elde tutmayı savunur, bu bakımdan Vor önemli bir zamandır.
- Nach : “Sonra” anlamına gelmektedir. Burada bir etkiye tepki verilmektedir, rakibin vermiş olduğu kararlara yanıt verdiğiniz durumdur.
- Indes : “Esnasında” olarak çevirebileceğimiz bu terim hareket ve tepki verme esnasını belirler, doğaçlama olarak ani verilen kararlar, yön değiştirmeler bu esnada gerçekleşecektir. Daha doğrusu Indes için “bir eylemin tamamlanmasına kadar geçen süre” diyebiliriz.
Tekniklerle ilgili terimler :
- Blossfechten : Rakiplerin üzerinde ciddi koruyucu ekipman olmayan, zırhsız bir rakibe karşı yapılan mücadele biçimidir. Blossfechten teknikleri kılıcın her çeşit yeteneğinin kullanıldığı, kesişlerin, darbelerin ve saplamaların içerildiği disiplindir.
- Harnissfecten : Rakiplerin tamamen zırhla korunuyor olduğu durumda yapılan dövüşleri kapsayan disiplindir. Yekpare plaka zırhı kesmek mümkün olmadığından teknikler rakibin zırhının zayıf yerleri ve gediklerine, eklemleri ve göz çukurlarına yapılacak batırıcı hareketler üzerinedir. Bu açıklara saldırabilmek etkisiz hale getirilmiş yada düşürülmüş bir rakiple çok daha kolay olduğundan Harnissfechten çok sayıda güreşme, eklem kilitleme ve yakın dövüş tekniği de içerir. Kılıç genellikle Halbschwert denilen tekniklerle bir mızrak yada sopaymışçasına kullanılarak rakibi düşürmek, darbelemek ve daha isabetli/güçlü batırışlar yapabilmek imkanı sağlanır.
- Winden : Kılıçların birlerine kenetlenmesi durumudur. İki taraf balçakları ile rakip kılıcı zaptetmeye yada kenara iterek kendi kılıcına açık bir saldırı yolu edinmeye çalışır.
- Stark : “Güçlü” anlamına gelir. Winden durumunda yüksek güç kullanmak yolu ile bastırmadır. Rakibin kılıcına safi kuvvet ile baskı kurup üstünlük kazanmayı amaçlar.
- Swach : “Zayıf” anlamına gelir. Yine winden durumunda, bu kez rakip güçle bastırdığında hiç karşı koymamayı belirtir. Kılıcınızı rakibininkinin yolundan çeker yada üstünde kaydırırsınız, böylece güç kullanmadan saldırı açıklığını bulmuş olursunuz. Beklenenin aksine, “güçlü” ve “zayıf” her ikiside birbirinin karşı saldırısıdır, eski ustaların yazdıklarına göre, duruma bağlı olarak her ikiside avantajlı yada dezavantajlı olabilirler, biri diğerine üstün değildir.
- Duplieren : “Çiftleme” diyebileceğimiz ifade, savunulmuş yada kaçılmış bir saldırının derhal yinelenmesi durumunu ifade eder.
- Mutieren : “Değişme” olarak ifade edebileceğimiz bu terim Duplieren gibi savuşturulmuş bir saldırnın yinelenmesidir, ancak bu kez saldırı tip değiştirir. Örneğin savuşturulmuş bir darbenin hemen bir batırmaya dönüştürülmesi gibi.
- Nachreisen : “Takip etme” olarak çevirebileceğimiz terim bir rakip saldırdıktan sonra Nach durumunda iken yapılan saldırı yada rakibe saldırdıktan sonra, rakip geri kaçarken yeni bir saldırıyla rakibi takip etmektir. Vor durumunda gerçekleşir.
- Überlaufen : “Erişme” şeklinde ifade edebiliriz, bir saldırıya daha uzun erimli başka bir saldırıyla karşılık vermektir. Örneğin aşağıya doğru yapılan bir kesişe daha uzun erimli olan bir oberhau ile karşılık vermek gibi.
- Durchwechseln : Bir saldırı esnasında saldırının yönü yada tipini değiştirerek rakibi şaşırtmaya yönelik hareketleri ifade eder.
- Absetzen : Rakibin saldırısını kılıçla karşılama yada kenara itme eylemi.
Temel Gard Pozisyonları :
- Alber :Ayaklar omuz genişliğinde açık, kılıcın kabzası kalça hizasında ucu yere bakacak şekilde ileri doğru tutulduğu pozisyondur. Oldukça açık gözüken bu gard aslında pek çok karşı saldırı imkanı verir ve defansif bir hamle yapılması kolaydır. Rakibi bir hareket yapmaya yönlendirmek için kullanılır. Saldırı olarak yukarı kesişler yapmak mümkün olmakla birlikte alber’in ofansif olarak etkili bir gard olduğunu söyleyemeyiz.
- Pflug : Kılıç kabzası karın hizasında ve karna kadar çekilmiş, yukarı doğru bakacak şekilde ve ucu rakibin yüzünü gösterecek biçimde tutulur. Hemen hemen her pozisyondan rahat savunma yapılabilir ve çabuk batırışlar yapılabilir. Ancak yapılabilecek kesme hareketleri sınırlıdır.
- Ochs : Pflug gardını yukarı çevirmek şeklinde özetlemek mümkündür, kılıcın ucu yine aynı noktayı, rakibin yüzünü gösterir. Evller bu kez başın yanındadır, kabza yüzü korur. Hızlı batırışlar ve çeşitli kesişler yapılabilir bu pozisyondan. Bel hizasına kadar etkili savunma sağlayabilir ancak alçak saldırılara bu pozisyondan hızlı tepki vermek zordur.
- Vom Tag : Çeşitli şekillerde uygulanabilir, kılıç başın üstünde hafif geri bakacak şekilde, başın iki yanında aynı biçimde, yada kabza karın hizasında, kılıç omuzlara dayalı hafif geri yatık şekilde tutulabilir. Vom Tag en yüksek garddır. Sert darbeler vurmak için en iyi temel gard pozisyonudur. En uzun erimli saldırılarda bu pozisyondan yapılabilmektedir, dolayısıyla Überlaufen için uygun bir pozisyondur. Vom Tag en ofansif ağırlıklı pozisyondur, uzak mesafelerde ve hızlı, güçlü darbeler için kullanılır, ancak vücudu oldukça açık bıraktığından yakın mesafeler için çok uygu bir gard değildir. Alçaktan gelecek saldırılara açık görünmekle birlikte bacak hizasına gelecek darbeler yukardan gelenler kadar uzun erimli olmadığından mesafe korunduğu sürece avantaj yine Vom Tag pozisyonundan gelen Oberhau yada Mittelhau saldırılarında olacaktır. Ancak mesafe kısaldıkça bu avantaj yitirilir, ayrıca bu pozisyondan batırıcı saldırı imkânları oldukça kısıtlıdır.
Elbette daha pek çok terim olmakla birlikte temel olanları bunlar olarak niteleyebiliriz. Araştırmalar ve çalışmalarınıza fayda sağlaması dileklerimle yazıyı sonlandırıyorum. Temel dört gard dışındaki ikincil gard pozisyonları, Miesterhau saldırıları ve diğer teknik terimleri ile ilgili olarak ayrı ayrı yazılar ile incelemeyi açarak diğer yazılarda devam edeceğiz. Genel olarak çarpışma ile ilgili temel ve her türlü geçerli bilgiler olduğundan ilgili olduğunuz alan Alman sistemi dışında da olsa yararlı fikirler vereceğine inanmaktayım. Keyifli ve başarılı çalışmalar.
Son olarak Usta Hanko Döbringer’den konuyla ilgili bir alıntıyla yazıyı kapatıyorum :
Vor, Nach, Swach, Stark, Indes
an den selben woertern leit alle kunst / meister lichtnawers / Und sint dy gruntfeste und der / kern alles fechtens czu fusse ader czu rosse / blos ader in harnuesche
“Vor, Nach, Swach, Stark, Indes, Usta Liechtenauer’in tüm sanatı birer menteşeymişçesine bu beş kelime üstünde döner, ve bunlar tüm sanatın temeli ve çekirdeğidir, yerde yada at üstünde, zırhlı yada zırhsız”